Archivo de la etiqueta: gaiteiros

Noticias relacionadas cos gaiteiros

LINO RODRÍGUEZ SALGADO. Igrexa-Boqueixón.

Boqueixon (24) A historia de como se fixo gaiteiro este home é tan curiosa como real. Sendo un mozote de quince anos polas festas da parroquia en Boqueixón, o San Roque, contrataran uns gaiteiros afamados da comarca…… Un cuarteto tradicional ben chulo, con aquelas monteiras altas e floridas, eran os      gaiteiros de Cacheiras chamados –Os Enxebres– á fronre un home xa feito que coxeaba algo dunha perna …como lle daba solás a aquela gaita…. 

Aquel día o Sr. Lino quedou prendido daquela música, marabillado por se converter nun deses gaiteiros repoludos, deuses das festas. Tal teima e admiración levouno a facerse cunha gaita e, inda que só tiña a metade dos cartos, foi falar con súa nai para convencer o pai e poder facer realidade o soño de ter una gaita na que tanxer: A verdade é que a meus país o son da gaita de fol gustáballes moito e iso tamén axudou, Daquela a gaita valera 30 pesos no taller dos Gómez, en Ardilleiro, moitos cartos na altura, case que por sesenta mercabas una vaca; para facernos una idea: un capricho.  Botei tres meses practicando sen parar, acudin xunto de -O Bico fendido- aprender a facer palletas dun mango de escoba de cana….

A primeira tocata que fixen foi cando me viñeron buscar as mozas do lugar; daquela non había outra diversión e todos querían a foliada de gaita. Alá   marchei, cansei de tocar no baile toda  a noite, por aquel entón había demanda para ir tocar, eramos poucos gaiteiros e moitas festas. Para que a cousa fose mellor preparei un conxunto con batería con dous cuñados meus: Francisco Martínez ó tambor e Amado Martínez ó bombo. Os instrumentos conseguimolos na Casa do Porto en Codeso, dous irmáns Mansamino e José, quen acompañaron por contrata durante anos a gaiteiros de sona coma O Bico fendido.

O que máis me gustaba era ir tocar a panxoliña. Cando os vellos do lugar cansaron preparei un conxunto ben bo, cuns mozos que tiñan unas voces extraordinarias, eran os irmáns de Brexo de Boqueixón. un mes antes do Nadal, xuntabámonos na casa vella da Igrexa para faser academia á noitiña.

Aos seus 90 anos recorda con nostalxia aqueles anos de gaiteiro na mocidade, do esforzó económico que fixeran seus país. Cando lle preguntamos polos temas que tocaba fálanos de pateados, muiñeiras, agarrados,…pero dos seus dedos saen temas populares, como: A Carolina, Ramboia, Pájaro pinto,…para este traballo escoitaremos A Rianxeira tan apropiada para estes días de setembro.

BOQUEIXÓN, Música e Tradición.2014

 

O Gaiteiro de Pacios – A Fonsagrada

O pasado sábado 27 de novembro 2010 a Fonsagrada tinguiuse de loito xa que despedía a un gran gaiteiro e mellor persoa, Don Justo González Bolaño, máis coñecido como Justo de Pacios, «da casa do rego».
Aos seus 81 anos deixounos o que consideramos coma un mestre gaiteiro. Aqueles que tivemos a sorte de o coñecer sentimos tamén a perda dun amigo, dunha persoa entrañable a cal tiña unha filosofía de vida intrínseca á súa forma de vivir e de sentir este mundo.
Corría o ano 1998 cando, levados da man de Don Aquilino Fernández, fomos visitar o seu amigo e compañeiro de fatigas, e de afección pola caza, o Sr. Justo. Moitos eran os lazos que unían estas dúas persoas. Con tal anfitrión, o señor Justo non dubidou en sacar a gaita para ofrecernos o mellor do seu repertorio de tal xeito que axiña comprendemos a magnitude da calidade e virtuosismo de seu coma músico.
O seu gusto e bo facer pola nosa música levouno, en anos de mocidade, a formar un quinteto -presenza de clarinete- cos seus veciños da Puebla. Co seu compañeiro «Pardiñas»  e outros chegaron a acadar gran sona na comarca. Co paso dos anos, e máis na actualidade, foi moi recoñecido e famoso no mundo da gaita galega por unha peza que el interpretaba ‘do lindo’: «O xiriguelo de Pacios», moi recorrida polos gaiteiros en concursos ou exhibición, xa que require dun gran tempero e destreza, ao igual que o restante repertorio de Don Justo.
Para toda a súa familia, e en especial para a súa dona Celia Pérez Maguide, o noso máis sentido pésame.

Homenaxe o “Sexteto Enxebre Hermanos Lamas”

No II Ciclo «PERSOEIROS DA TERRA» temos a honra de presentar a homenaxe centenaria do Sexteto Enxbre Hermanos Lamas. Neste ano 2010 os Sexteto creado polos Irmans Lamas cumpre 100 anos.

Para este evento que se realizará o Domingo 26 de setembro no Local Social de Luou, editamos un libro coa historia de estos devanceiros para a sua época.

Ademáis teremos o pracer de escoitar a musica dos Lamas tocada polos últimos representantes de este sexteto, coa participación añadida de Alvariza e da Asociación Cultural «A Mamoa» que colabora con nos na presentación de este homenaxe.

Marcial, O Gaiteiro de Foxás

Alá polos anos noventa o xermolo da actual A Regionalista xuntábase nun dos seus primeiros grupos de traballo de campo co fin de investigar a música que rodeaba as beiras do Ulla. No noso percorrido, e coma sempre por causas do destino, visitando as terras de Boqueixón rematamos unha tarde de domingo no concello de Touro. Por diferentes aldeas comezamos a recadar nomes de transmisores sendo o que máis repetían as xentes da zona o dun gaiteiro MARCIAL DE FOXÁS… E alí marchamos, ao lugar de Foxás…

Cando chegamos a unha pequena aldea dirixímonos a unha das casas onde         –como ocorre nas máis das ocasións- unha amable dona nos atendeu, presentounos o seu marido, un home máis ben pequeno, de pelo claro-canoso e cun bigote ao uso; de aire moi espelido. Logo das pertinentes presentacións, o noso amigo empezounos a contar anécdotas da súa mocidade; o Sr. Marcial sería a porta aberta cara a un dos últimos gaiteiros “dos de antes” -ou dos de sempre-, á vella usanza, “de oído”.

A música fervía no sangue daquel home que tocara en formación de cuarteto tradicional e tamén coa incorporación da requinta –moi presente na zona do Ulla. Nun dos seus alardes de cariño alá foi ao cuberto e trouxo o seu instrumental: gaitas, caixa, bombo, acordeón… Esta amabilidade aparecía conxugada con algo fundamental para nós pois, Don Marcial, non deixara que a súa memoria esquecera o repertorio que tiña co seu grupo (quinteto de requinta). A  través do fío da conversa demos co Sr. Camiño e co Sr. Lelo, dous homes que tocaran con Marcial -a gaita e a caixa respectivamente-, integrantes vivos do grupo e –sorpresivamente- o segundo deles medio irmán do avó     –bo bailarín- dun dos membros da Regionalista que estaba alí de recollida; “cousas da vida” que diría Castelao…

Tardes inesquecibles as que alí pasamos lembrando tempos vivos na memoria do mestre Marcial e preciosas melodías que debullaba cos dedos este gaiteiro manicho, elementos que fixeron xermolar unha forte amizade que duraría case vinte anos. As visitas foron varias, unha delas coa nosa charanga tocando baixo a dirección do mestre no día da festa do San Breixo.

A derradeira visita –tristemente- foi hai unhas semanas cando nos trasladamos para darlle o último adeus, polo que aquí vai a nosa pequena homenaxe e lembranza agarimosa a través destas letras, mentres o noso patrimonio musical continúa a desaparecer con axentes case sempre anónimos coma o mestre Marcial.

No pensamento de todos está o noso cariño cara a esta xente que tanto nos ten dado. Alí onde estea amenizará coa gaita a quen o acompañe…

Esquela de Don Marcial Iglesias Vázquez viúvo de Jesusa Iglesias Lista. Veciño de Foxás-Touro O GAITEIRO DE FOXÁS. Finou aos 92 anos de idade, o 22 de setembro de 2009.

Foliada en Budiño

Trasmisores

Os nosos transmisores son cuñados e, de mozos, acudían a estes eventos nos que tomaron boa nota dos bailes que alí se producían. Eles foron quen de nos ensinar do mesmo xeito que os máis vellos llelo aprenderon. A Sra. Dona Leonor Barreiroe o Sr. Don Jesús de Franqueiro son dous magníficos bailadores da parroquia de Budiño aos que lles queremos agradecer publicamente a atención que nos prestaron a través desta pequena actuación.

Dentro dos ritmos musicais, unha foliada revélanos un compás próximo ao das jotas. Por extensión, este termo identifica unha pequena xuntanza ou encontro de xente nova -e non tan nova- sen máis motivo que o de divertirse (bailar, cantar, mocear, conversar… etc.).

Na nosa terra a música sempre estivo ligada aos labores da casa e, consecuentemente, aos do campo. Unha vez pasados os longos meses de inverno nos que se acudía aos fiadeiros -realizados no interior dalgunha das dependencias da casa- pasamos, co bo tempo, ás eiras e aos saídos das vivendas. Logo pois da estación invernía era frecuente que os domingos se celebrasen, a partir das cinco do serán ata ben entrada a noite, as devanditas foliadas.

A Regionalista

O sistema “de boca en boca” era o empregado para establecer o lugar, a hora e demais información; uns avisaban aos outros e así en pouco tempo estendíase a nova por todo o lugar. Nestas convocatorias o tanxer das pandeiretas amenizaba o festexo, sendo as propias nais e avoas as que repenicaban con dúas misións claras: por un lado, animar a foliada, mentres ensinaban a tocar ou ben a trazar algún punto (sistema de transmisión oral mediante a repetición de pasos); por outro lado, asistían ás foliadas co gallo de controlar que as rapazas non foran enganadas por ningún mozo galante capaz de aproveitar calquera descoido para enlear algunha moza.

Neste contexto, toda foliada que contase coa presenza do gaiteiro viña a converterse nunha festa inesperada, chegando a acudir xente de lugares afastados que percorría a pé varios quilómetros con tal de achegarse ao festexo. Este acontecemento rara vez acontecía, pois o gaiteiro era un “ben escaso” e, de chamalo, había que pagarlle. Outra opción para contar co devandito músico era a sorte de que pretendera algunha rapaza do lugar, entón aparecía facendo gala do seu mellor talante e repertorio co fin de engalanar a moza. Os factores expostos xustifican que a figura do gaiteiro fose ben atendida nos lugares onde se presentaba, mesmo en ocasións a nai da rapaza pretendida, estando de acordo co noivado, agasallaba ao gaiteiro e aos da foliada con algún tipo de doce (rosquillas, biscoitos…) amosando o seu interese e tamén como forma de pago. Á par, dábase a entender que a casa que agracia aos convidados amosa o seu poder agroeconómico, unha casa forte e rica fronte a outras máis modestas.

A Regionalista

Dentro deste tipo de festexos resulta curioso que no Val de Amahía, en concellos coma Teo, Ames, Boqueixón…, falen das “foliadas dos montañeses”, pois os montañeses -como eles os alcuman- son a xente que “emigraba” das terras altas do Ulla: O Pino, Boimorto, Melide, Arzúa…, buscando unha mellor vida en Amahía. Moitos casaron neste val e con eles trouxeron os seus bailes, música e costumes que rapidamente se adaptaron ao lugar, xustificando así que moita xente anciá coñeza tanto destas terras ullás. En ningún caso o alcume “montañeses” era despectivo, pois tiñan moi ben considerada a esta xente como traballadora e honrada.

Musicalmente, a convivencia establecida supuxo que xente de Amahía aprendese a tocar e a bailar estilo montañés pero, por enriba disto, moitos atoparon compañeiros/as de por vida.

Seráns na Casa

alvariza

Dende fai uns anos vense celebrando con gran éxito os “seráns da nasa” que son a máxima expresión viva do noso folklore. Conservado gracias os numerosos xóvenes que alí se dan cita, o igual que os grupos musicais que acuden, de todo o pais , para participar nestes seráns.

Neste último serán da temporada presenta ALVARIZA a súa nova formación de “ORQUESTINA.” Estes grupos musicais situanse na transición entre as bandas de música e as orquesta modernas. Presentan unha moi rica instrumentación, como: clarinetes, saxo, acordeón, frauta, gaita, caixa e bombo con pratiños, co que mesturan os ritmos máis tradicionais cos máis recentes e modernos.

Para esta ocasión a ORQUESTINA DE ALVARIZA decantarase polos ritmos propios para bailar o solto, muiñeiras e xotas, manifestando asi unha fonda preocupación pola música de raiz que veñen investigando dende hai 15 anos , baixo a responsabilidade da A. C. A REGIONALISTA .

Xunto con ALVARIZA, o vindeiro 29 de abril do 2009, estarán apartires das 21:30 os seus compañeiros e veciños de Teo, “ FARGALLOS” encargados de iniciar o serán e logo “ A MAMOA” Luou- Teo e para rematar e pechar este serán “ OS REPUBLICANOS ”