Archivo de la categoría: Xeral

Xeral

Germán V. Soneira

O noso protagonista nace no ano 1939 co remate do conflito bélico. Con só trece anos sae a tocar por primeira vez cunha comparsa de Entroido en Calo, máis xa desde ben neno lle atraía a música.

Co paso dos anos entrou a formar parte da charanga de Cornide «Sexteto enxebre Hermanos Lamas«, integrantes que mesturaban a profesionalidade que lles outorgaba posuír coñecementos musicais, e cos que Germán aprendería os mesmos, mais un trato persoal exquisito. Estes factores mesturados farían da charanga máis ca un grupo, unha familia musical. Ata o ano 1962 tocaría no Sexteto pois, unha vez rematou o servizo militar, marcharía emigrado para o Brasil abandonando forzosamente a charanga.

Neste etapa de compartir experiencias, o noso transmisor formouse non só como gaiteiro, tamén como persoa. Eran anos duros nos que a maioría dos músicos compaxinaban esta afección con outros traballos, pois apenas daba para vivir o tanxer no instrumento, mais supuña uns ingresos extra para a familia.

Para o Sr. Germán, o apoio que lle brindaron na casa dende ben neno para se dedicar á música resultou fundamental, se ben certo é que xa proviña dunha familia de gaiteiros: seu pai Ramón e seu tío José Furelos, oriúndos de Balcaide (Calo-Teo) tamén tocarían coa Charanga de Cornide. Como recorda Germán: «Na casa de meus abuelos sempre houbo todo tipo de instrumentos, moita e farra e bo humor».

Esta foi a maneira de formarse como un «gaiteiro en toda regra», exportando a nosa música na diáspora galega. Entre as súas facultades destacar a capacidade, á vez que virtude, de tocar e cantar ao mesmo tempo, como el di: «A modo asturiano»; faceta complicada que domina á perfección ao igual que seu tío «Furelos«, de quen aprendeu cando percorrían os camiños de ida e volta dunha actuación. Naqueles tempos a maior parte das viaxes facíanse a pé polos camiños e carreiros. Así foi como aprendeu as pezas, nos traxectos: «Non como aghora que se fai academia. Con meu tío, que sabía de todos os bailes naqueles lugares onde había boas mozas, un pouco antes de cheghar á aldea comezabamos a botar unha pieza cantada coa gaita a dúo e así ata o lughar onde se facía a fuliada. Ao pouco tempo de cheghar xa se xuntaba toda a xente por ver os ghaiteiriños e veña farra pra diante. Así comenzábanse as fuliadas hai moito tempo  na Amahía coa chamanda do canto do gaiteiro».

O Sr. Germán é un dos poucos gaiteiros que mantén a calidade de tocar e cantar conxuntamente, práctica moi estendida anos atrás pero que hoxe en día está case que esquecida. Na actualidade atópase desligada como unha das virtudes que debería ter un para se converter nun gaiteiro «en toda regla», con prestixo e recoñecemento, ou así o entendía Don Manuel Dopazo.

Con este tema  Germán quere homenaxear a seu tío Furelos quen se converteu no seu mentor e mestre gaiteiro, a quen admiraba e quería.

 

 

Eu Xaquín Teo

Memorias dun baileEu Xaquín, Xaquín Teo, un vello da aldea que chegou a ver mundo…

As asociacións culturais A Regionalista e Rosalía de Castro, ambas as dúas de Teo, representan o vindeiro 10 de xuño ás 19 h. no Auditorio da Ramallosa-Teo unha escenificación na que me vexo involucrado e son partícipe: «A vida de Xaquín Teo. Memorias dun baile».

A través da miña vida faremos unha viaxe pola Galiza do século XX, pasando por momentos dramáticos como a Guerra Civil, onde me feriron, ou a forzosa emigración. Experiencia reais de varios testemuños agrupados entorno á miña persoa.

Calquera de nós que tivese a sorte de poder escoitar os nosos maiores saberá do que estou a falar, pois saber do noso pasado axudaramos a frontar o futuro.

convidados estades !!!

A Regionalista no Alalá

Este sábado 26 de maio emítese o programa ALALÁ que recolle a traxectoria da Asociación Cultural A Regionalista (Teo), bifurcada nas súas arterias Alvariza e Fargallos.

Estaremos acompañados por veciños, bailaríns da Asociación Rosalía de Castro (Cacheiras) e figuras destacadas do Concello de Teo como Don Gervasio Salgueiro Estévez -músico e director de bandas de música- e os gaiteiros membros do conxunto Hnos. Lamas de Cornide -o Sr. Germán V. Soneira e José Lamas Iglesias.

Queremos agradecer de antemán a todas aquelas persoas que coa súa colaboración fan posible que A Regionalista medre un pouco máis cada día, xente como: Roberto e María da Senra- café que prestaron o seu establecemento para realizar a gravación musical deste Alalá e como non, A Mámoa de Luou pola súa estreita colaboración da man de Ramón Paraxó.

Tarde Solidaria en Teo

Tarde Solidaria en Teo 2012

O domingo 15 de abril no Local Social da Ramallosa-Teo, ás 18.00 h. terá lugar a TARDE DE MÚSICA SOLIDARIA. Baixo este lema diversas asociacións do noso concello tratamos de sensibilizar e mobilizar a poboación teense para que, a través dun pequeno xesto solidario, contribúa neste evento.

No acto contaremos coa presenza das autoridades do Concello, directiva de Aspamite, representantes de A Regionalista e da Asociación Teenses pola igualdade.

Intervirán:
A MÁMOA DE LUOU
ROSALÍA DE CASTRO DE CACHEIRAS
A PONTEVELLA DE REIS
GERMÁN V. SONEIRA (Gaiteiro dos Hnos. Lamas)
A.C. RECREATIVA DE CALO
ALVARIZA MÚSICA

Ribeirana de Santiago

As ribeiranas son bailes mixtos cunha coreografía máis ou menos concreta só coñecida polos intérpretes desta.
O home busca o seu lucimento ó mesmo tempo que “asoballa” a dama empregando todo o seu galanteo de virilidade para así impresionar a muller.
Pola contra, a dona móstrase máis submisa e pasiva nos seus movementos, sempre máis moderados e pausados cós do home.
Nas diferentes variedades rexistradas das ribeiranas, queremos facer fincapé na danza interpretada por un home e un grupo de mulleres impar, soen ser cinco ou sete. O varón realiza un pequeno cortexo para a elección da parella de baile entre as diferentes ribais femininas, reflectindo o poder social do home sobre a muller na época e que queda moi ben recollido neste dito polular: VALE MÁIS UN HOME CA SETE MULLLERES.

Os nosos informantes probablemente non son conscientes da importancia desta danza, nin coñecedores da súa función pois a aprenderon por imitación, mais estamos ante os que posiblemente sexan os derradeiros transmisores vivos que a viron e recordan, e o máis importante para nós, foron quen na súa xuventude de interpretar esta ribeirana en toda a súa significación.
As ribeiranas musicalmente interpretábanse con gaita e tamboril (unha das formacións máis antigas) aínda que os nosos informantes adaptaron a música ó toque da pandeireta, o que fixo posible que chegara ós nosos días. De cote falamos de ritmo de muiñeira pausado que, de apuralo, xa non estariamos a bailar unha ribeirana, algo que saben ben os nosos transmisores.
Esta Ribeirana propia da comarca de Santiago e arredores sufriu un rápida decadencia por diferentes motivos como a chegada doutros bailes máis modernos e sinxelos, os cambios socioculturais da vila de Santiago… etc.

Os nosos informantes, o Sr. Isolino e a Sra. Herminia, veciños de Grixoa, recórdana bailar pola festa do Apóstolo, o 25 de xullo. Para eles todo o noso cariño e gratitude pois sen a súa persoa isto non podería levarse a cabo.
Para un folclorista que dedica parte do seu tempo á recollida de datos de campo atopar con estas persoas é a maior satisfacción ó labor de investigación; un símil cun arqueólogo cando fai un achado dun fósil prehistórico, non no contexto de antigo, senón no de valor sociocultural.

Canto de Cruces

Logo do desenfreo do Entroido entramos na Coresma, dando paso a un momento de recollida e reflexión coa chegada da Semana Santa onde o noso folclore ten un lugar importante e destacado.
Os cantos de Sema Santa -tamén coñecidos como ‘cantos das cruces’ na comarca da Ulla- realízanse no xoves e venres santo. Como seu nome indica, nun principio tiñan lugar no exterior da igrexa, no adro, facendo o viacrucis de representación e subida ó Monte Calvario. Co tempo e, por diferentes motivos como as protestas dos maiores que non podían seguir os actos debido á súa extensión -trece cruces-  ou as inclemencias do tempo, foron pasando ó interior das basílicas onde participan todos máis comodamente. Esta mudanza ao interior dos recintos relixiosos non evitou que se seguisen a manter as tradicións percorrendo cada estación e deténdose xunto dela, momento no que se cantan estas pezas. Cada interpretación  lembra, un por un, os momentos da paixón de Cristo nun acto que no seu conxunto rememora a historia cristiá a través destas cancións que, basicamente, describen a imaxe de cada estación (cada parada que fixo Xesús).
As estacións son: trece pequenas representacións que corresponden cos trece momentos da paixón de Xesucristo, ben realizados en grupos escultóricos ou de pintura sobre lenzo, onde se observan con claridade os momentos máis destacables. En tempos pasados, onde a maioría da xente non sabía nin ler nin escribir, a execución desta actividade cumpre un papel importante na extensión da palabra de Deus entre os fieis. Estas imaxes axudaban a entender a liturxia na Semana Santa.
Desde A Regionalista procuramos darlle vida a unha pequena mostra oral, reducida, onde destacamos os momentos máis importantes da paixón: prendemento, flaxelación, Xesús carga coa cruz, coroación de espiñas (…) e, finalmente, a crucifixión.
Como a gran maioría dos cantos eclesiásticos estaban en castelán, con palabras e trazos dialectais propios da zona da Ulla, así os executamos. Nunha celebración cristiá en toda regra, transformada polos fregueses, as cantigas son de ton solemne, acordes co acto a celebrar, de melodía monótona, repetitiva e moi sinxela. Neste caso concreto consta de copla e estribillo: cada copla narra o momento da estación aparecendo intercaladamente o estribillo, que axuda a cambiar entre elas. Ao final este aparece pechando con certa énfase a composición, coincidindo coa morte de Xesús na cruz, nun momento en que se fan soar as carracas dende o fondo a igrexa (lugar que ocupan os homes) e desatando un son enxordecedor en todo o interior do recinto que axuda a teatralizar máis o momento da devandita morte, cando o ceo se cobre e forma unha gran treboada.
Carraca de carballoAs carracas son un instrumento percutivo elaborado en madeira autóctona (castiñeiro, carballo…) que os mesmos rapaces construían e empregaban en diversos actos, alén do visto, por exemplo no Entroido. Sendo un trebello exclusivamente masculino en canto ó seu uso, cumpría un papel fundamental en Semana Santa: por un lado contribuía -como dixemos- a lle dar máis viveza á representación do acto da morte de Xesús e, ao mesmo tempo, facía máis atractiva a afluencia da mocidade para participar nestes actos. Este aliciente de tocar dentro da igrexa neste tipo de representacións hoxe en dia está case desaparecido ou mesmo prohibido .
A vestimenta, ata hai ben pouco, era loito rigoroso. As mulleres e mociñas ían todas cubertas coas mellores galas, dábanse a ver fermosas mantillas de velo e pasamanería; grazas ó uso tan recente das mantillas son moitas as que se conservan.
Estes cantos, que tamén forman parte da nosa cultural oral, están a perderse pois xa non se cantan nos oficios da Semana Santa e a súa consecuencia é a desaparición. A rotura interxeracional de transmisión oral –de pais a fillos- faise patente e con ela moitas composicións quedan no esquecemento. En concreto, esta peza puidemos recompilala grazas á Srª. Antonia Sánchez, natural do concello de Teo, e quen aos seus 90 anos recordou para nós os cantos eclesiásticos que ela aprendeu dos seus avós na igrexa por estas datas.